Niepłodność może dotyczyć obojga partnerów lub wynikać z zaburzeń po stronie jednego z nich. W celu poznania przyczyn problemów z zajściem w ciążę stosuje się wielokierunkowe badania diagnostyczne. Dzięki nim można zastosować najlepszą formę leczenia i zwiększyć szansę na posiadanie potomstwa. Jak przebiegają takie badania i od czego zacząć rozpoznanie przyczyn niepłodności?

Jak rozpoznać niepłodność?

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niepłodność określana jest jako niemożność zajścia w ciążę przez okres jednego roku pomimo regularnego współżycia partnerów. Taki stan u pary starającej się o dziecko wskazuje na konieczność wizyty u specjalisty oraz wykonanie dokładniejszych badań.

W celu poznania przyczyn problemów z zajściem w ciążę lub wykluczenia bezpłodności, czyli trwałej niezdolności do posiadania potomstwa, przeprowadza się badania diagnostyczne. Zakres tych badań dobiera się zawsze indywidualnie, dostosowując do danej pary. Profesjonalną pomoc oferują ośrodki leczenia niepłodności, m.in. kliniki Gameta zlokalizowane w kilku polskich miastach (w Warszawie, Gdyni, Łodzi, Bydgoszczy i Kielcach). Dzięki wieloletniemu doświadczeniu specjalistów z zakresu leczenia niepłodności oraz innowacyjnym metodom diagnostyki i leczenia można uzyskać skuteczną pomoc w procesie starania się o dziecko.

Badania diagnostyczne przy niepłodności

Pierwszym etapem diagnostyki jest szczegółowy wywiad lekarski. Lekarz w trakcie rozmowy zbiera informacje między innymi na temat aktywności seksualnej pary, stylu życia, nałogów, przyjmowanych leków, a także regularności cykli miesiączkowych (w przypadku kobiet). Znaczenie mają również dane dotyczące przebytych chorób, przypadłości na tle endokrynnym oraz przeszłość chirurgiczna, położnicza i ginekologiczna.

Zgodnie ze wstępną diagnozą na podstawie zebranych informacji lekarz zleca wykonanie dalszych badań diagnostycznych, które pomogą precyzyjnie ustalić przyczynę nieprawidłowości oraz kierunek leczenia. Należą do nich m.in. nieinwazyjne badania oceny stanu narządów rozrodczych (przy wykorzystaniu USG lub endoskopu), a także specjalistyczne badania laboratoryjne z zakresu endokrynologii, immunologii, genetyki oraz bakteriologii.

Z czego wynika niepłodność u kobiet?

Jedną z przyczyn niepłodności u kobiet są zaburzenia hormonalne, które mogą mieć różne podłoże i wynikać na przykład z niewłaściwej pracy tarczycy lub układu podwzgórzowo-przysadkowego. Nieodpowiedni poziom hormonów może zaburzać przebieg owulacji, co w konsekwencji uniemożliwia zapłodnienie i zajście w ciążę. Powszechnym problemem działającym na niekorzyść kobiet, które chcą mieć dzieci, jest otyłość oraz zmiany w budowie narządów rodnych. Popularne dysfunkcje to niedrożne jajowody, występowanie mięśniaków, torbieli, guzów i polipów w macicy oraz obecność wrogiego śluzu szyjkowego.

Niepłodność wynikającą z wymienionych nieprawidłowości można zdiagnozować, wykonując na przykład badanie USG, badanie drożności jajowodów (HSG) czy przeprowadzając histeroskopię diagnostyczną (badanie endoskopowe kobiecych narządów rodnych). Zaburzenia hormonalne potwierdza się zwykle badaniami laboratoryjnymi, np. stężenia hormonów AMH, FSH i LH.

Przyczyny niepłodności u mężczyzn

Większość przypadków męskiej niepłodności wiąże się z nieprawidłowymi parametrami nasienia, które można stwierdzić, przeprowadzając seminogram (specjalistyczne badanie nasienia). Kryteria oceny ejakulatu bazują na liczbie, budowie oraz ruchliwości plemników. Diagnoza może wyglądać następująco:

• oligospermia – niedostateczna liczba plemników,
• astenozoospermia – niewłaściwa ruchliwość plemników,
• azoospermia – brak plemników w nasieniu,
• teratozoospermia – niewielki odsetek (poniżej 4%) plemników o prawidłowej budowie.

Za męską niepłodność mogą odpowiadać również – podobnie jak u kobiet – zaburzenia hormonalne np. testosteronu, estradiolu, gonadotropin, a także TSH i FT4. Przy uzasadnionym podejrzeniu obecności guzów nowotworowych zaleca się również wykonanie markerów AFP i beta HCG.

Jak wygląda leczenie niepłodności?

Metodę leczenia niepłodności zawsze ustala się na podstawie wnikliwej diagnostyki, analizując indywidualnie problemy pary starającej się o dziecko. Przy wykrytych infekcjach oraz zaburzeniach hormonalnych odpowiednio dobrana terapia farmakologiczna często może okazać się wystarczająca w rozwiązaniu problemu z zajściem w ciążę.

Nieprawidłowości w obrębie narządów rodnych mogą wymagać leczenia chirurgicznego. Warto pamiętać również, że styl życia ma duży wpływ na płodność, dlatego partnerzy powinni zadbać o prawidłowe żywienie, odpowiednią ilość snu oraz kondycję psychiczną. Wdrożenie zdrowych nawyków i rezygnacja z używek ma kluczowy wpływ głównie na parametry nasienia, które mogą znacząco się poprawić wraz ze wprowadzeniem zmian.

Wysoką skuteczność w leczeniu niepłodności osiągają również metody wspomaganego rozrodu: inseminacja (umieszczenie nasienia w jamie macicy przy użyciu specjalnego cewnika) oraz zabieg in vitro (wprowadzenie do dróg rodnych kobiety zarodka po uprzednim połączeniu komórek rozrodczych obojga partnerów w warunkach laboratoryjnych).