• Dostępny jest raport Najwyższej Izby Kontroli w kwestii dzierżawy szpitala przez spółkę Centrum Dializa. Kontrolerzy nie zostawiają na samorządowcach suchej nitki. Powiaty nie kontrolują dzierżawcy, a ten nie wywiązuje się z umowy.

     

    Przyczyną wydzierżawienia szpitali w Pszczynie, Łasku, Białogardzie i Opatowie była ich zła sytuacja finansowa. Po przejęciu ich przez spółkę Centrum Dializa zahamowane zostały długi, które wcześniej stanowiły obciążenie dla samorządów powiatowych. W Łasku kwota dzierżawy spłaca zobowiązania. NIK nie miał jednak wątpliwości, że w dwóch z czterech powiatów (pszczyńskim i łaskim) udostępnieniu nieruchomości na prowadzenie szpitali przez Centrum Dializa towarzyszyły istotne nieprawidłowości. Dlatego kontrolerzy wskazują na konieczność prowadzenia przez powiaty systematycznych kontroli przestrzegania realizacji postanowień umów dzierżawy.

    Szpitale w Białogardzie, Łasku, Opatowie i Pszczynie zostały przejęte przez powiaty 1 stycznia 1999r., jako samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Działalność tych szpitali była nierentowna i, pomimo podjętych działań naprawczych oraz restrukturyzacyjnych, ich długi rosły. Przeprowadzone zmiany dotyczące prowadzenia szpitali i wydzierżawienia mienia powiatowego były wynikiem złej sytuacji finansowej tych szpitali.

    W wyniku wydzierżawienia mienia podmiotem leczniczym realizującym świadczenia w szpitalach zostało Centrum Dializa sp. z o.o. w Sosnowcu, natomiast majątek szpitali pozostawał w zasobach powiatów lub ich spółek. Wpływ powiatów na sposób realizacji działalności leczniczej szpitali został ograniczony, a jedynymi narzędziami prawnymi pozostającymi w ich dyspozycji, które mogły być wykorzystane do egzekwowania oczekiwanych świadczeń zdrowotnych (w szczególności świadczeń szpitalnych) wykonywanych przez nowy podmiot leczniczy, stały się postanowienia umów zawartych z dzierżawcą szpitala.

     

    Szereg zastrzeżeń

     

    Jak wskazuje NIK, w powiecie łaskim stwierdzono, że Zarząd Powiatu nie dołożył należytej staranności przy określaniu wysokości wywoławczej czynszu dzierżawnego udostępnianej nieruchomości zabudowanej budynkiem szpitala. Wysokość wywoławcza czynszu nie została ustalona na podstawie kalkulacji sporządzonej przez wyspecjalizowane w tym zakresie osoby.

    Natomiast w Pszczynie niewłaściwie przygotowano proces udostępniania mienia. Przekazanie mienia nastąpiło na podstawie uchwały Rady Powiatu, która została w późniejszym czasie unieważniona wyrokiem sądu administracyjnego ze względu na istotne wady prawne. W umowie dzierżawy nieruchomości wysokość czynszu określono w kwocie niższej od przedstawionej w ostatecznej ofercie złożonej przez dzierżawcę w przeprowadzonym konkursie. Miesięczny czynsz z tytułu dzierżawy nieruchomości szpitala był niższy o 85 tys. zł, w efekcie powiat nie pozyskał dochodów z czynszu w wysokości prawie 6,5 mln zł. Również niezgodnie z warunkami przeprowadzonego konkursu na wyłonienie dzierżawcy nieruchomości szpitala, SP ZOZ udostępnił sprzęt i wyposażenie w formie dzierżawy, zamiast jego zbycia.

    Z kolei w powiecie białogardzkim działania dotyczące udostępniania mienia były prawidłowe, natomiast wystąpiły nieprawidłowości polegające na zaniechaniu formalnego przekazania utworzonej spółce komunalnej (która po przekształceniu prowadziła szpital Regionalne Centrum Medyczne sp. z o.o., dalej RCM) rozpoczętej inwestycji – budowy bloku operacyjnego i oddziału intensywnej terapii. W księgach rachunkowych starostwa i spółki komunalnej nie ujęto przekazania i przejętych nakładów poniesionych na realizację tej inwestycji. W wyniku braku stosownych działań Zarządu Powiatu i RCM w latach 2014-2016 zawyżano aktywa powiatu i zaniżano aktywa spółki komunalnej corocznie o 4,7 mln zł. Konsekwencją zaniechania przekazania inwestycji był brak kontroli tej inwestycji przez RCM po przekazaniu jej dzierżawcy – Centrum Dializa. Nieprawidłowości nie stwierdzono przy udostępnianiu dzierżawcy mienia komunalnego przez powiat opatowski.

    Treść zawartych umów dzierżawy formalnie zabezpieczała interesy powiatów dotyczących zapewnienia świadczeń zdrowotnych pacjentom, a w szczególności zobowiązywała dzierżawcę do nieograniczania zakresu działalności leczniczej oraz ciągłości usług świadczonych. Dializa przejęła prawa i obowiązki wynikające z umów zawartych z NFZ i innych umów, w tym przejmowała pracowników zatrudnionych w szpitalach.

    Stwierdzone w umowach nieprawidłowości dotyczyły braku możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń w przypadku niezrealizowania lub nienależytego zrealizowania przez dzierżawcę części działań zadeklarowanych w umowie lub ofercie. To zastrzeżenie szczególnie dotyczyło naszego powiatu. Także warunki dotyczące kary umownej w przypadku odstąpienia lub rozwiązania umowy (określone w umowie zawartej z powiatem pszczyńskim) były niezgodne z założeniami przyjętymi w projekcie tej umowy, stanowiącym załącznik do ogłoszenia o konkursie. NIK zwróciła uwagę, że w umowie dotyczącej szpitala w Białogardzie ograniczono łączną kwotę kar dla określonych umową postanowień i nie wskazano sankcji za niewywiązywanie się dzierżawcy z obowiązków sprawozdawczych.

    Tylko w Opatowie NIK oceniła pozytywnie rzetelność czynności podejmowanych w celu egzekwowania postanowień umów dzierżawy. Izba negatywnie oceniła niezapewnienie przez wydzierżawiających skutecznych działań dla pełnej realizacji umów dzierżawy dotyczących szpitali w Pszczynie i w Łasku, w związku z zaniechaniem przeprowadzania kontroli w szpitalach. Skutkowało to brakiem udokumentowanej wiedzy o niewywiązywaniu się z umownych zobowiązań lub brakiem odpowiedniej reakcji na docierające sygnały o występujących nieprawidłowościach. W tych przypadkach dzierżawca nie wywiązał się z wcześniejszych deklaracji oraz ze zobowiązań określonych w podpisanych umowach w zakresie udzielanych świadczeń oraz prowadzonych inwestycji w nieruchomości szpitala.

    Zarząd Powiatu Pszczyńskiego nie wyegzekwował od Centrum Dializa wykonania części robót inwestycyjnych zawartych w ostatecznej ofercie konkursowej na dzierżawę nieruchomości szpitala. W ofercie dzierżawca zobowiązał się do dostosowania do 31 grudnia 2012r. budynków i pomieszczeń wchodzących w skład szpitala do wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia oraz do wykonania do 1 marca 2017r. prac przeciwpożarowych. Szacunkowa wartość tych prac została określona na 26,4 mln zł. Centrum Dializa zobowiązało się do wykonania tych prac „w kwotach rzeczywistych”. Część prac dostosowawczych wykonano, jednak powiat nie posiadał informacji o wysokości kwot przeznaczonych na realizację programu dostosowawczego przedstawionego w ofercie konkursowej. Powiat posiadał natomiast informację o łącznej wartości nakładów inwestycyjnych i remontowych poniesionych przez Centrum Dializa na obiekt szpitala, które (wg stanu na 31 grudnia 2016r.) były relatywnie niskie i wyniosły 5,2 mln zł (w tym nakłady na wykonanie robót przeciwpożarowych 0,8 mln zł). Zgodnie z ustawą szpital musi dostosować pomieszczenia i urządzenia do obowiązujących wymagań.

    W Łasku dzierżawca nie zrealizował w pełnym zakresie zadeklarowanych w ofercie inwestycji. Przy biernej postawie Zarządu Powiatu dzierżawca nie utworzył stacji dializ, nie zbudował pomieszczenia rezonansu magnetycznego, nie zakupił takiego urządzenia oraz nie stworzył Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. Z zadeklarowanych w ofercie przetargowej inwestycji o wartości 42,7 mln zł do końca I kwartału 2017r. zainwestowano tylko 7,4 mln zł (tj. zaledwie 17 proc. planowanej kwoty), pomimo upływu blisko 90 proc. czasu potrzebnego na realizację zdań inwestycyjnych. Dzierżawca na dostosowanie szpitala w Łasku do postanowień ww. rozporządzenia Ministra Zdrowia do końca I kwartału 2017r. wydatkował zaledwie 2,4 mln zł, przy deklarowanej w umowie dzierżawy kwocie 26 mln zł. Stwierdzono także brak rzetelnej reakcji Zarządu Powiatu na liczne sygnały o negatywnych zjawiskach, jakie miały miejsce w szpitalu, które dotyczyły m.in. naruszania praw pracowniczych. Z kolei w powiecie białogardzkim stwierdzono m.in., że Zarząd Powiatu nie wyegzekwował od właściwej w tym zakresie spółki komunalnej sprawowania skutecznej kontroli nad realizacją umowy dzierżawy.

    W toku kontroli stwierdzono, że we wszystkich czterech szpitalach przeprowadzane przez NFZ kontrole wielokrotnie wykazywały liczne uchybienia dotyczące realizacji świadczeń zdrowotnych.

     

    Powiat musi kontrolować

    Centrum Dializa

     

    Wyniki kontroli NIK wskazują na konieczność podjęcia działań przez organy powiatów, dotyczących prowadzenia systematycznych kontroli przestrzegania realizacji postanowień umów dzierżawy, ze szczególnym uwzględnieniem ciągłości, zakresu i jakości udzielanych świadczeń oraz zapewnienia skutecznego egzekwowania od Centrum Dializa zobowiązań przyjętych w umowach dzierżawy, w szczególności dotyczących przedmiotu dzierżawy i jego ulepszenia.

    Konsekwencje występujących nieprawidłowości w egzekwowaniu warunków umownych okazały się szczególnie dotkliwe dla mieszkańców Pszczyny. W marcu 2018r. Śląski Oddział Wojewódzki NFZ wypowiedział Centrum Dializa umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej szpitala w

    Pszczynie, co spowodowało zakłócenia w ciągłości udzielania świadczeń przez ten szpital. Zarząd Powiatu Pszczyńskiego po rozwiązaniu umowy dzierżawy z Centrum Dializa podjął działania w celu ponownego prowadzenia szpitala przez jednostkę podległą powiatowi pszczyńskiemu w możliwie szerokim zakresie.

    Kontrolerzy zwrócili uwagę, że w przypadku ewentualnego rozwiązania umowy ze spółką problemem może stać się uzyskanie finansowania świadczeń przez NFZ. Zmiana dotychczasowego świadczeniodawcy i ponowne przejęcie zakładu leczniczego przez wydzierżawiającego (powiat lub inną komunalną osobę prawną) nie zapewnia włączenia szpitala powiatowego do sieci szpitali. Szpitale ponownie przejęte przez wydzierżawiających nie mogą mieć pewności, że zostaną zakwalifikowane do systemu i uzyskają ryczałtowe finansowanie.

    Izba zwróciła również uwagę na niejednoznaczne uregulowania w przepisach dotyczących wykonywania przez powiaty zadań w zakresie ochrony zdrowia. Nie została wypracowana jednolita linia orzecznicza sądów administracyjnych w tym zakresie, jak również w piśmiennictwie prawniczym nie zaprezentowano jednoznacznej wykładni prawa i jednolitego podejścia do zagadnienia udostępniania mienia powiatowego szpitali w formie dzierżawy i powierzania działalności leczniczej szpitala dzierżawcom, będącym prywatnymi podmiotami,

    NIK zwrócił się do Ministra Zdrowia o podjęcie działań mających na celu jednoznaczne rozstrzygnięcie w obowiązujących przepisach tego, czy dopuszczalne jest udostępnianie mienia powiatowego w celu prowadzenia z jego wykorzystaniem działalności leczniczej przez podmioty inne niż powiat lub powiatowa osoba prawna.

    Udostępnij